Hipertansiyon Nedir? Yüksek Tansiyon Belirtileri Nelerdir?

Hipertansiyon, kan basıncınızın normal değerlerin üzerinde olması durumudur. Tansiyonunuz sürekli 140/90 mmHg üzerinde ise hipertansiyon tanısı konur. Hipertansiyon başlangıçta herhangi bir rahatsızlık vermeyebilir ancak zamanla kalp, beyin, böbrek ve gözlerinizde ciddi hasarlara yol açabilir. Düzenli ölçümlerle erken tespit edildiğinde ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile başarıyla kontrol altına alınabilir. Risk faktörleriniz varsa düzenli tansiyon takibi yapmalı, aile hikayeniz varsa daha dikkatli olmalısınız. Hipertansiyon tedavi edilebilir bir hastalıktır ve uygun tedavi ile normal yaşam sürebilirsiniz.

Hipertansiyon Nedir?

Hipertansiyon, kan basıncınızın sürekli olarak normal sınırların üzerinde kalması durumudur. Kan basıncı kalbinizin kasılırken damar duvarlarına uyguladığı basınçtır ve iki değerle ölçülür. Sistolik basınç (büyük tansiyon) kalbin kasılma anındaki basınçtır ve üstteki sayıyı gösterir. Diyastolik basınç (küçük tansiyon) kalbin gevşeme anındaki basınçtır ve alttaki sayıyı gösterir. Normal kan basıncı 120/80 mmHg ve altındadır. Hipertansiyon tanısı için birden fazla ölçümde 140/90 mmHg ve üzerinde değerler tespit edilmelidir.

Hipertansiyon Türleri Nelerdir?

Hipertansiyon başlıca iki türde görülür ve her birinin farklı nedenleri vardır. Primer hipertansiyon en yaygın türüdür ve net bir nedeni bulunamaz, sekonder hipertansiyon ise altta yatan bir hastalığa bağlı gelişir.

• Primer (esansiyel) hipertansiyon: Hipertansiyon vakalarının %90-95’ini oluşturur ve kesin nedeni bilinmeyen türdür
• Sekonder hipertansiyon: Böbrek hastalıkları, hormonal bozukluklar veya ilaçlar nedeniyle gelişen hipertansiyon türüdür
• İzole sistolik hipertansiyon: Sadece büyük tansiyonun yüksek olduğu durumdur ve yaşlılarda daha sık görülür
• Malign hipertansiyon: Ani gelişen ve çok yüksek değerlere ulaşan acil müdahale gerektiren tansiyon türüdür

Yüksek Tansiyon Belirtileri Nelerdir?

Hipertansiyon çoğunlukla sessizce ilerler ve belirti vermez, bu nedenle düzenli ölçüm çok önemlidir. Çok yüksek değerlerde baş ağrısı, burun kanaması ve görme bulanıklığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Sabah saatlerinde ense bölgesinde zonklayıcı ağrı hissedebilirsiniz. Bazı hastalar yorgunluk ve halsizlik şikayeti yaşar.

Olası belirtiler şunlardır:

• Baş ağrısı özellikle sabah saatlerinde hipertansiyonun belirtisi olabilir
• Ense bölgesinde zonklayıcı ağrı yüksek tansiyonun işareti olabilir
• Burun kanaması ani yüksek tansiyon atakları sırasında görülebilir
• Görme bulanıklığı ve çifte görme ciddi hipertansiyon belirtisi olabilir
• Nefes darlığı kalp üzerindeki yükün artması sonucu gelişebilir
• Göğüs ağrısı hipertansiyona bağlı kalp problemlerini işaret edebilir
• Baygınlık hissi çok yüksek tansiyon değerlerinde ortaya çıkabilir

Hipertansiyon Neden Olur?

Hipertansiyon çoğunlukla birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle gelişir ve genetik yatkınlık önemli rol oynar. Yaşam tarzı faktörleri hipertansiyon gelişiminde en büyük etkiye sahiptir. Tuz alımı, obezite, hareketsizlik ve stres kan basıncınızı yükseltir. Yaş ilerledikçe damar esnekliği azalır ve hipertansiyon riski artar.

Başlıca nedenler:

• Genetik faktörler hipertansiyon riskini artırır ve aile hikayesi önemli rol oynar
• Fazla tuz tüketimi
• Obezite
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Kronik stres hormonal değişikliklere neden olarak hipertansiyon riskini artırır
• Sigara ve alkol damar duvarlarına zarar verir
• Böbrek hastalıkları sıvı dengesini bozarak sekonder hipertansiyona neden olabilir

Hipertansiyon Tanısı Nasıl Konur?

Hipertansiyon tanısı birden fazla ölçümle konur ve tek ölçüm yeterli değildir. Doktor muayenesinde en az iki farklı zamanda ölçüm yapılır ve ev ölçümleri de değerlendirilir. 24 saatlik ambulatuvar tansiyon monitörizasyonu daha kesin tanı sağlar. Beyaz önlük hipertansiyonu gibi durumları ayırt etmek için önemlidir.

Tanı yöntemleri:

• Muayenehane ölçümleri doktor kontrolünde yapılan standart tansiyon ölçümleridir
• Ev tansiyon ölçümleri günlük yaşamdaki gerçek değerleri gösterir ve tanıyı destekler
• 24 saatlik monitörizasyon gece-gündüz tansiyon profilinizi çıkarır ve kesin tanı sağlar
• Laboratuvar testleri böbrek fonksiyonları ve elektrolit düzeylerini değerlendirir
• EKG kalp üzerindeki hipertansiyon etkilerini gösterir ve kalp büyümesini tespit eder
• Göz muayenesi retinal damar değişikliklerini değerlendirerek hipertansiyon hasarını gösterir

Hipertansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipertansiyon tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisini birleştiren kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. Hafif hipertansiyonda önce yaşam tarzı değişiklikleri denenir, yeterli olmadığında ilaç tedavisi başlanır. Hedef kan basıncı genellikle 130/80 mmHg altına düşürmektir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri hipertansiyon tedavisinin temel taşıdır. Tuz kısıtlaması günlük 2-3 grama düşürülmeli ve hazır gıdalardan kaçınılmalıdır. Düzenli egzersiz haftada en az 150 dakika orta şiddette yapılmalıdır. Kilo verme her 1 kg için 1-2 mmHg tansiyon düşüşü sağlar.

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi genellikle tek ilaçla başlanır ve gerekirse kombinasyon yapılır. ACE inhibitörleri ve ARB’ler en sık kullanılan ilaç gruplarıdır. Kalsiyum kanal blokerleri ve diüretikler de etkili seçeneklerdir. İlaç dozları kademeli artırılır ve yan etkiler takip edilir.

Kombinasyon Tedavisi

Çoğu hipertansiyon hastasında birden fazla ilaç gerekir. Sabit doz kombinasyonlar hasta uyumunu artırır. İlaç seçimi hastanın yaşı, eşlik eden hastalıkları ve yan etki profiline göre yapılır.

Hipertansiyon ile Günlük Yaşam Nasıl Sürdürülür?

Hipertansiyon kronik bir durumdur ancak uygun tedavi ve yaşam tarzı ile normal yaşam sürebilirsiniz. Düzenli ilaç kullanımı hayati önem taşır, ilaçlarınızı asla kendi kendinize bırakmayın. Ev tansiyon ölçümü yaparak değerlerinizi takip edin ve doktorunuzla paylaşın. Stres yönetimi öğrenin ve rahatlama tekniklerini kullanın.

Günlük yaşamda dikkat edilecekler:

• İlaçlarınızı düzenli kullanın ve yan etkileri takip ederek doktorunuza bildirin
• Ev tansiyon ölçümü yapın ve değerleri kaydedin
• Düzenli kontrollere gidin ve laboratuvar testlerinizi yaptırın
• Tuz kısıtlamasına uyun ve etiketleri okuyarak gizli tuz kaynaklarından kaçının
• Düzenli egzersiz yapın ancak tansiyon kontrolsüzse yoğun egzersizden kaçının
• Stres yönetimi tekniklerini öğrenin ve uygulayın
• Sigara ve alkol kullanımını bırakın veya sınırlayın

Hipertansiyon’da Beslenme ve Egzersiz

Hipertansiyon beslenmenizde tuz kısıtlaması en önemli değişikliktir. Günlük tuz alımınızı 2-3 grama düşürün, bu yaklaşık 1 çay kaşığı kadardır. Hazır gıdalar, konserveler ve işlenmiş etlerde çok tuz bulunur, bunlardan kaçının. DASH diyeti hipertansiyon hastaları için özel geliştirilmiş beslenme planıdır.

Potasyum açısından zengin besinler tansiyonu düşürür. Muz, portakal, domates ve yeşil yapraklı sebzeler potasyum kaynağıdır. Omega-3 yağ asitleri balık tüketimiyle alın. Kafein alımınızı sınırlayın çünkü ani tansiyon yükselmesine neden olabilir. Alkol günde erkeklerde 2, kadınlarda 1 birimle sınırlı olmalıdır.

Egzersiz hipertansiyon tedavisinin ayrılmaz parçasıdır. Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz yapın. Yürüyüş, yüzme ve bisiklet ideal seçeneklerdir. Dirençli egzersizleri de haftada 2-3 gün ekleyin. Egzersize başlamadan önce doktorunuzla konuşun, özellikle tansiyonunuz kontrolsüzse. Ani şiddetli egzersizlerden kaçının, kademeli başlayın.

Hipertansiyon Komplikasyonları Nelerdir?

Hipertansiyon tedavi edilmediğinde vücudunuzun birçok organında hasar yapar ve “sessiz katil” olarak adlandırılmasının nedeni budur. Kalp, beyin, böbrekler ve gözler en çok etkilenen organlardır. Bu komplikasyonlar yıllar içinde gelişir ve çoğu geri dönüşümsüzdür.

Olası komplikasyonlar:

• Kalp krizi ve kalp yetmezliği
• Felç
• Böbrek yetmezliği
• Görme kaybı
• Aort anevrizması
• Kalp büyümesi
• Periferik arter hastalığı bacak ve kol damarlarının daralmasi ile kendini gösterebilir

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Hipertansiyon çoğunlukla belirti vermediği için düzenli kontroller çok önemlidir. 40 yaş üstü herkes yılda en az bir kez tansiyon kontrolü yaptırmalıdır. Risk faktörleriniz varsa daha sık kontrol gerekebilir. Ani yüksek tansiyon atakları acil müdahale gerektirebilir.

• Tansiyonunuz 180/120 mmHg üzerine çıkarsa acil başvuru gerekir. Şiddetli baş ağrısı, görme bulanıklığı veya konuşma güçlüğü varsa 112’yi arayın.
• Göğüs ağrısı kalp krizi işareti olabilir. Sol kola yayılan ağrı, terleme ve bulantı eşlik ediyorsa beklemeyın. Nefes alamama da ciddi bulgudur.
• İlaç yan etkileri yaşıyorsanız doktorunuzu arayın. Şiddetli baş dönmesi, öksürük veya döküntü görürseniz değişiklik gerekebilir. Kendi başınıza ilaç kesmeyın.
• Hamileyseniz tansiyon takibi daha kritiktir. Gebelik tansiyonu etkileyebilir. Düzenli kontroller şarttır.
• Yeni semptom gelişirse değerlendirin. Kalp çarpıntısı, yorgunluk veya ayak şişliği komplikasyon işareti olabilir. Erken müdahale her zaman daha iyidir.
• Tansiyon ilaçlarınızı kullanmaya rağmen değerler yüksek seyrediyorsa tedavi revizyon gerekebilir

Referans: Hypertension