Aort, kalpten çıkan ve vücudun tüm organlarına kan taşıyan en büyük atardamardır. Bu damarın duvarı zaman içinde zayıfladığında genişlemeye başlar; işte bu genişlemeye aort anevrizması denir. Aortun normal çapından daha fazla genişlemesi, damarın duvarını inceltir ve yırtılma riskini artırır. Aort anevrizması başlangıçta belirti vermeyebilir, bu nedenle çoğu zaman tesadüfen fark edilir. Ancak erken tanı ve doğru tedavi ile yırtılma riski büyük ölçüde azaltılabilir.
Aort Anevrizması Nedir?
Aort anevrizması, aort damarının normalden fazla genişlemesi ve duvarının zayıflamasıdır. Aort göğüs bölümünde genişlerse torasik aort anevrizması; karın bölümünde genişlerse abdominal aort anevrizması olarak adlandırılır. Anevrizma yavaş ilerler ve uzun süre belirti vermeyebilir. Ancak çap büyüdükçe damar duvarı gerilir ve ani yırtılma riski artar; bu durum acil ve hayatı tehdit eden bir tablo oluşturur.
Aort Anevrizması Neden Olur?
Aort anevrizması genellikle damar duvarının zamanla zayıflaması sonucu ortaya çıkar. Yıllarca devam eden yüksek tansiyon damar duvarına sürekli baskı yaparak anevrizma gelişimini hızlandırır. Sigara içmek damar duvarını zayıflatır ve aort anevrizması riskini belirgin şekilde artırır. İleri yaş, erkek cinsiyet, ailede anevrizma öyküsü olması, damar sertliği ve bazı kalıtsal bağ dokusu hastalıkları da önemli risk faktörleridir.
Aort Anevrizması Belirtileri Nelerdir?
Aort anevrizmasının en zorlu yönü genellikle belirti vermemesidir. Anevrizma büyüdükçe göğüste veya sırtta künt ağrı, karında dolgunluk hissi veya nabız atışı şeklinde bir çarpma hissi olabilir. Çok büyük anevrizmalarda ses kısıklığı, yutma güçlüğü veya nefes darlığı yaşanabilir. Anevrizma yırtılırsa ani ve şiddetli göğüs, sırt veya karın ağrısı, hızlı nabız, tansiyon düşmesi ve bayılma gelişir. Bu tablo acil müdahale gerektirir.
Aort Anevrizması Tanısı Nasıl Konur?
Aort anevrizması çoğu zaman başka bir nedenle yapılan görüntüleme sırasında fark edilir. Kesin tanı ultrason, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme ile konur. Bu yöntemler anevrizmanın çapını, yerini ve büyüme hızını değerlendirir. Düzenli kontroller anevrizmanın zaman içindeki değişimini takip etmek için önemlidir.
Aort Anevrizması Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tedavi, anevrizmanın çapına ve büyüme hızına göre belirlenir. Küçük anevrizmalar düzenli görüntüleme ve risk faktörlerinin sıkı kontrolü ile izlenir. Tansiyonun düşürülmesi, sigaranın bırakılması ve kolesterolün kontrol altına alınması anevrizmanın büyümesini yavaşlatır.
Anevrizma belirli bir çapa ulaştığında veya hızla büyümeye başladığında cerrahi tedavi gerekir. Açık cerrahi yöntemde hasarlı damar bölümü çıkarılır ve yerine yapay bir damar yerleştirilir. Kapalı yöntem olan endovasküler stent-greft tedavisinde ise kasıktan girilerek aortun içine özel bir kaplama yerleştirilir ve zayıf bölge içeriden desteklenir. Hangi yöntemin uygun olduğu anevrizmanın yerine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre belirlenir.
Aort Anevrizması Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen aort anevrizması zamanla büyür ve damar duvarı incelir. En büyük tehlike, anevrizmanın yırtılmasıdır. Yırtılma ani ve şiddetli ağrıya, iç kanamaya ve kısa sürede yaşamı tehdit eden bir duruma yol açar. Ayrıca anevrizma kan pıhtısı oluşumuna neden olabilir ve bu pıhtılar vücutta başka damarlara giderek tıkanıklıklara yol açabilir.
Aort Anevrizması Nasıl Önlenir?
Aort anevrizmasının tamamen engellenmesi her zaman mümkün olmasa da risk önemli ölçüde azaltılabilir. Tansiyonu iyi kontrol etmek damar duvarını korur. Sigaranın bırakılması büyüme hızını belirgin şekilde azaltır. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve ideal kiloda kalmak damar sağlığını güçlendirir. 65 yaş üstü sigara içmiş erkeklerde karın ultrasonu ile tarama önerilebilir; bu sayede fark edilmeyen anevrizmalar erken dönemde tespit edilebilir.
Ne Zaman Acil Servise Başvurmalısınız?
Ani başlayan göğüs, sırt veya karın ağrısı, nefes darlığı, tansiyon düşmesi, bayılma hissi veya soğuk terleme anevrizma yırtılmasının belirtileri olabilir. Bu durumda 112’yi aramak hayati önem taşır. Daha hafif yakınmalar bile anevrizmanın büyüdüğünü gösterebilir; bu nedenle gecikmeden doktor kontrolü gerekir.
Referans: Aortic Aneurysm
