Koroner anjiyografi, kalbinizi besleyen atardamarlardaki tıkanıklık veya daralmaları net bir şekilde görüntülemek için uygulanan, gelişmiş bir tanı ve tedavi yöntemidir. Genellikle el bileği veya kasık bölgesindeki bir atardamardan girilerek gerçekleştirilen bu işlem, ortalama 30 ila 60 dakika sürer ve kalp damar hastalığının kesin tanısını sağlar.
Anjiyo Nedir?
Anjiyo, yani tam adıyla koroner anjiyografi, kalbi çevreleyen atardamarların (koroner arterlerin) durumunu incelemek için kullanılan özel bir görüntüleme yöntemidir. Bu işlem, ucunda kamera bulunmayan, son derece ince ve esnek bir tüp olan kateterin, genellikle el bileği (radial arter) veya kasık (femoral arter) bölgesindeki bir atardamardan kalbin girişine ilerletilmesiyle gerçekleştirilir. Kalp damarlarının içine ulaşıldığında, opak bir sıvı (kontrast madde) verilir. Bu sıvı, röntgen ışınları altında damarların iç yapısının ekranda görünmesini sağlar.
Bu sayede, damar duvarlarında plak birikimine bağlı olarak oluşan daralmalar, tıkanıklıklar veya damar yapısındaki diğer sorunlar büyük bir kesinlikle tespit edilir. Anjiyo, kalp damarlarının sağlık durumu hakkında bilgi edinmenin ve bir sonraki tedavi adımını belirlemenin en kesin yoludur.
Anjiyo Ne Zaman ve Kimlere Uygulanır?
Anjiyo işlemi, bir kişinin kalp damar hastalığına sahip olduğundan ciddi şekilde şüphelenildiğinde veya daha önceki testlerle (örneğin Efor Testi veya sintigrafi) kesin sonuca ulaşılamadığında uygulanır. Özellikle açıklanamayan göğüs ağrısı (anjina) şikayeti olan, kalp krizi geçirmiş veya kalp krizi riski yüksek olan hastalara bu işlem yapılır. Ritim bozuklukları, kalp yetmezliği veya kalp kapak hastalıkları gibi diğer kalp sorunlarının değerlendirilmesi sırasında da koroner damarların durumunu görmek için anjiyoya başvurulur.
Bu önemli tanı yöntemi, genellikle aşağıdaki risk faktörlerine veya belirtilere sahip olan bireylere önerilir:
- Kontrol altına alınamayan tipik göğüs ağrısı şikayeti
- Ani gelişen veya değişkenlik gösteren göğüs ağrısı (Stabil olmayan anjina)
- Kalp krizini takiben damar yapısının haritasının çıkarılması gerektiğinde
- Diğer girişimsel veya cerrahi kalp işlemlerinden önce (örneğin by-pass ameliyatı)
- Belirgin kalp yetmezliği veya ciddi ritim bozukluğu teşhisi alan hastalar
Anjiyo Nasıl Yapılır?
Anjiyo işlemi, tamamen steril koşullarda, hastanenin kateter laboratuvarında gerçekleştirilir. İşlem öncesinde hastaya sakinleştirici ilaçlar uygulanır ve giriş bölgesi (el bileği veya kasık) lokal anestezi ile uyuşturulur. Bu sayede, hasta işlem boyunca uyanık kalır ancak herhangi bir ağrı hissetmez. Ardından, atardamara çok ince bir boru (sheath) yerleştirilir ve asıl kateter bu boru içinden kalbin damar ağzına doğru ilerletilir.
Kullanılan Ekipman ve Yöntemler
İşlemde kullanılan temel ekipman, damar içine verilen opak boyanın dağılımını canlı olarak gösteren röntgen görüntüleme cihazıdır (floroskopi). Bu cihaz, damarlardaki herhangi bir darlığı veya tıkanıklığı anlık olarak izlemeyi sağlar. Kateter kalbin koroner damar ağzına ulaştığında, özel bir kontrast madde enjekte edilir. Bu madde, damarların içini doldurarak röntgen ekranında aydınlık görünmesini sağlar. Hekim, bu canlı görüntüleri kaydederek daralmaların yerini ve derecesini hassas bir şekilde belirler.
İşlem Süresi
Tanısal amaçlı yapılan, yani sadece görüntüleme içeren bir anjiyo işlemi, giriş hazırlıkları tamamlandıktan sonra genellikle 20 ila 45 dakika arasında sürer. Eğer işlem sırasında önemli bir daralma tespit edilir ve hemen ardından balon veya stent (anjiyoplasti) uygulamasına geçilirse, bu süre duruma bağlı olarak uzayabilir.
Anjiyo Öncesi Hazırlık
Anjiyo işlemi genellikle planlı bir şekilde gerçekleştirilir, bu nedenle hastanın doğru ve güvenli bir işlem geçirmesi için birtakım hazırlıkların yapılması gerekir. Bu hazırlıklar, hem hastanın genel sağlık durumunu kontrol etmeyi hem de işlem sırasında oluşabilecek riskleri en aza indirmeyi amaçlar.
İlaç ve Diyet Düzenlemeleri
İşlemden önce hekiminize düzenli olarak kullandığınız tüm ilaçları eksiksiz olarak bildirmelisiniz. Kan sulandırıcı ilaçların bazıları (özellikle yeni nesil olanlar) işlemden birkaç gün önce hekim kontrolünde geçici olarak kesilebilir veya dozları ayarlanabilir. Eğer diyabet hastasıysanız, böbrek fonksiyonlarını etkileme potansiyeli olan bazı diyabet ilaçlarının (Metformin gibi) doktor talimatıyla işlemden bir gün önce ve sonra kesilmesi gerekebilir. İşlemden önceki en az 6 saat boyunca hiçbir şey yememelisiniz ve sıvı alımını durdurmalısınız; bu, işlem sırasındaki olası bulantı-kusma riskini engeller.
Tetkikler
Anjiyo öncesinde hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek amacıyla rutin kan testleri istenir. Özellikle işlemde kontrast madde kullanılacağı için böbrek fonksiyonlarını gösteren testler (Kreatinin) hayati önem taşır. Ayrıca, kan sayımı, pıhtılaşma testleri ve güncel bir Elektrokardiyografi (EKG) de hazırlık aşamasında yapılan temel tetkikler arasındadır.
İşlem Sırasında Ne Olur?
Anjiyo sırasında hasta, kateter laboratuvarında monitörler altında uyanık olarak bulunur. Girişim yapılacak bölge (kasık veya bilek) uyuşturulduktan sonra, kateter damar içinde ilerletilir. Hasta bu ilerlemeyi hissetmez. Kontrast madde ilk enjekte edildiğinde, vücutta kısa süreli bir sıcaklık hissi veya kızarma olabilir; bu normaldir ve hemen geçer. Bu aşamada hekim, damar görüntülerinin net olmasını sağlamak için sizden kısa süreli nefesinizi tutmanızı isteyebilir. Hekim tüm damarları farklı açılardan incelemek için kateteri dikkatlice hareket ettirir ve görüntü kayıtlarını alır.
Anjiyo Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
İşlem tamamlandıktan sonra, kateterin giriş yaptığı damar kapatılır. El bileğinden yapılan işlemlerde özel bir basınçlı bileklik kullanılır; kasıktan yapılan işlemlerde ise dikişsiz kapama cihazları veya sıkı bir baskı uygulanır. Bu, kanamanın durması için önemlidir. Ardından hasta, yakın takip altında tutulacağı dinlenme odasına alınır.
Taburculuk ve İyileşme
İşlemin yapıldığı damar yolu ve hastanın genel durumuna bağlı olarak, hasta genellikle 4 ila 6 saat sonra taburcu edilir. Ancak kasıktan yapılan büyük damar girişimlerinde bu süre bazen 12 saate kadar uzayabilir. İyileşme sürecinde, özellikle ilk 24 saat bol sıvı tüketmek önemlidir; bu, vücuda verilen kontrast maddenin hızla atılmasına yardımcı olur. Girişim bölgesinde hafif morarma veya hassasiyet olması normal kabul edilir.
Günlük Hayata Dönüş
Eğer sadece tanısal anjiyo yapıldıysa, hastalar genellikle 1-2 gün içinde masa başı işlerine veya hafif günlük aktivitelerine dönebilirler. Ancak kateterin giriş yaptığı uzvu zorlayacak ağır fiziksel aktivitelerden ve ağırlık kaldırmaktan en az 5 ila 7 gün boyunca kaçınılması gerekir. Özellikle kasık bölgesinden girişim yapıldıysa, ilk birkaç gün bacakların bükülmemesine dikkat edilmelidir. Hekiminizden tam bir işe dönüş ve egzersiz planı alınması tavsiye edilir.
Anjiyo Riskleri ve Olası Komplikasyonlar
Koroner anjiyografi, uzman ellerde ve modern teknoloji ile uygulandığında genel olarak güvenli bir işlemdir. Ancak her tıbbi girişim gibi, çok düşük de olsa bazı riskleri bulunur. Olası komplikasyonlar şunları içerir:
- Girişim Bölgesinde Kanama veya Morarma: En sık görülen, genellikle hafif ve kendiliğinden düzelen bir durumdur.
- Kontrast Maddeye Karşı Alerjik Reaksiyon: Kaşıntı, kızarıklık veya nadiren nefes darlığı şeklinde ortaya çıkabilir.
- Böbrek Fonksiyonlarında Geçici Bozulma: Özellikle daha önceden böbrek problemi olan hastalarda kontrast maddeye bağlı olarak görülebilir.
- Çok Nadir Durumlar: Kalp krizi, felç (inme) veya damar hasarı gibi ciddi komplikasyonların riski binde 1’in altındadır, ancak bu riskler hekim tarafından işlem öncesinde değerlendirilir.
Önemli Noktalar
- Anjiyo, kalp damar hastalığının tanısında altın standart olarak kabul edilen yöntemdir.
- İşlem sırasında verilen kontrast madde nedeniyle böbrek fonksiyonları mutlaka önceden kontrol edilmelidir.
- Sadece tanısal amaçlı yapılabileceği gibi, hemen ardından stent uygulaması (tedavi) da gerçekleştirilebilir.
- İşlem sonrasında kanamanın önlenmesi için hekimin talimatlarına (hareketsizlik ve sıvı alımı) kesinlikle uyulmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Anjiyo sırasında acı veya ağrı hisseder miyim?
Hayır. Girişim bölgesi lokal anestezi ile tamamen uyuşturulur ve işlem boyunca kateterin ilerleyişi hissedilmez. Kontrast madde verildiğinde kısa süreli bir sıcaklık hissi oluşabilir, ancak bu ağrı değildir.
Anjiyo sonrası kaç gün hastanede kalmak gerekir?
Tanısal anjiyo sonrası genellikle aynı gün veya en geç 24 saat içinde taburcu olunur. Eğer işlem sırasında stent takıldıysa (anjiyoplasti), bu süre bazen bir gece hastanede kalmayı gerektirebilir.
Kontrast madde vücutta ne kadar süre kalır?
Böbrek fonksiyonlarınız normalse, kontrast madde bol su tüketimiyle genellikle 24 saat içinde idrar yoluyla vücuttan tamamen atılır.
Anjiyo ile damar tıkanıklığı tespit edilirse hemen stent takılır mı?
Eğer hekim damardaki daralmanın kritik düzeyde olduğunu (genellikle yüzde 70 ve üzeri) tespit ederse ve hasta uygunsa, genellikle aynı seansta balon ve stent uygulaması ile tıkanıklık hemen giderilir.
