Perikardit (Kalp zarı iltihabı), kalbinizin etrafını saran, kese benzeri çift katlı bir zar olan perikardın iltihaplanmasıdır. Bu iltihaplanma, iki katman arasında biriken sıvının artmasına ve şiddetli göğüs ağrısına neden olabilir. Perikarditin en sık görülen belirtisi keskin ve bıçak saplanır gibi hissedilen göğüs ağrısıdır. Bu ağrı, genellikle eğilirken veya derin nefes alırken daha da kötüleşir. Perikardit, çoğunlukla viral enfeksiyonlar nedeniyle oluşur ve hastaların büyük çoğunluğu, doğru tedaviyle tamamen iyileşir.
Perikardit Nedir?
Perikardit, kalp zarının iltihaplanması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu zar, kalbinizin sürtünme olmadan atmasını sağlar ve kalbinizi dış etkenlerden korur. İltihaplanma meydana geldiğinde, bu iki katman arasında normalden daha fazla sıvı birikebilir. Bu durum, hem zarın sertleşmesine hem de kalbinizde bir baskı ya da sıkışmaya yol açabilir. Perikardit, akut (ani başlangıçlı ve kısa süreli), inatçı (geçmeyen) veya kronik (uzun süreli) olabilir.
Perikardit Belirtileri Nelerdir?
Perikardit, genellikle ani başlayan ve şiddetli belirtilerle kendini gösterir. En belirgin belirtisi göğüs ağrısıdır ancak bazen kalp krizi belirtileriyle karıştırılabilir. Bu yüzden belirtileri doğru bir şekilde tanımlamanız çok önemlidir.
Perikarditin başlıca belirtileri şunlardır:
- Perikardit olduğunda genellikle kalbinizin olduğu bölgede, keskin ve batıcı bir göğüs ağrısı hissedersiniz. Ağrı, sırtınıza, omuzlarınıza veya boynunuza yayılabilir. En önemli özelliği, derin nefes aldığınızda veya yattığınızda şiddetlenmesidir. Öne doğru eğildiğinizde ağrı hafifleyebilir.
- Özellikle viral enfeksiyonlara bağlı perikarditte yüksek ateş görülebilir.
- Kalbinizdeki iltihaplanma, kalbinizin daha hızlı veya düzensiz atmasına bağlı olarak çarpıntıya neden olabilir.
- Vücudunuzun iltihapla mücadele etmesi nedeniyle genel bir yorgunluk, halsizlik ve bazen kuru öksürük hissedebilirsiniz.
- Kalp zarınızda biriken sıvı miktarı arttığında, kalbinizin normal şekilde çalışması zorlaşır. Bu durum, nefes darlığına neden olabilir.
Perikardit Neden Olur?
Perikardit farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. En sık sebepler arasında viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve kalp ameliyatları sonrası süreçler yer alır. Ayrıca kalp krizi, göğüs travması, böbrek yetmezliği ve bazı kanser türleri de tetikleyici olabilir. Bazı vakalarda ise net bir neden bulunamaz.
Kalp zarı iltihabı oluşumuna yol açan başlıca durumlar şunlardır:
- Viral enfeksiyonlar, en yaygın nedendir. Soğuk algınlığına neden olan virüsler (Coxsackie virüsü, Adenovirüs vb.) perikardit oluşumunda önemli rol oynar.
- Daha nadir olsa da, bakteriyel enfeksiyonlar da perikardit yapabilir. Bu tür enfeksiyonlar daha ciddi seyredebilir.
- Romatoid artrit, lupus gibi bağışıklık sisteminizin kendi dokularına saldırdığı otoimmün hastalıklar perikardite neden olabilir.
- Kalp krizinden sonra, hasar gören kalp kasının etrafındaki iltihap nedeniyle perikardit gelişebilir.
- Göğüs bölgesine alınan bir darbe veya ameliyat sonrası da perikardit ortaya çıkabilir.
- Böbrek yetmezliği olan hastalarda kanda biriken üre maddesi, perikarda iltihap yapabilir.
Perikardit Tanısı Nasıl Konur?
Perikardit tanısı, doktorunuzun yapacağı fizik muayene, belirtileriniz ve çeşitli kardiyolojik testler ile konulur. Tanıda en önemli bulgu, doktorunuzun steteskopla dinlediğinde duyacağı perikardiyal sürtünme sesidir.
Perikardit tanısında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Fizik Muayene: Doktorunuz, kalp seslerinizi dinlerken iltihaplı perikardın sürtünme sesini (perikardiyal frotman) duyabilir.
- Elektrokardiyografi (EKG): Kalbinizin elektriksel aktivitesini kaydederek perikardite özgü değişiklikleri gösterir.
- Ekokardiyografi (Kalp Ultrasonu): Kalp zarı arasındaki sıvı miktarını (perikardiyal efüzyon) ve kalbinizin sıkışıp sıkışmadığını (tamponad) değerlendirmek için kullanılır.
- Kan Testleri: Kandaki iltihap belirteçlerinin (CRP, sedimentasyon hızı) yükseldiğini gösterir.
- Akciğer Grafisi: Kalp büyümesini veya akciğerlerdeki durumu değerlendirmek için kullanılır.
Perikardit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Perikardit tedavisinin amacı, iltihabı azaltmak, ağrınızı gidermek ve olası komplikasyonları önlemektir. Tedavi, hastalığın nedenine ve şiddetine göre değişir. Vakaların büyük çoğunluğu, ilaçlarla tamamen iyileşir.
Perikardit tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır:
İlaç Tedavisi
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): Ağrıyı ve iltihabı azaltmak için sıklıkla kullanılır.
- Kolşisin: Perikarditin tekrarlama riskini azaltmada çok etkilidir ve NSAİİ ile birlikte kullanılabilir.
- Steroidler: NSAİİ ve kolşisinle düzelmeyen inatçı perikardit vakalarında, kısa süreli ve dikkatli bir şekilde kullanılır.
Perikardiyosentez
Perikardiyosentez, kalp zarınızda aşırı miktarda sıvı birikimi olduğunda (tamponad), bu sıvıyı boşaltmak için kateterle yapılan girişimsel bir işlemdir. Bu işlem, kalbinizin rahatlamasını sağlar.
Cerrahi Tedavi
Çok nadir olarak, tekrarlayan ve ilaçlara yanıt vermeyen durumlarda iltihaplı zarın bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
Perikardit Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?
Perikardit, genellikle iyi seyreden bir hastalıktır ancak nadir durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. En önemli komplikasyonlar kalp tamponadı ve kronik perikardittir.
Perikarditin yol açabileceği başlıca riskler şunlardır:
- Kalp Tamponadı: Perikard zarı arasında hızla sıvı birikmesi, kalbinizin normal şekilde kanla dolmasını engelleyebilir ve kalbinizin sıkışmasına neden olabilir. Bu durum, acil müdahale gerektiren bir durumdur.
- Kronik Perikardit: Nadiren, iltihaplanma uzun süre devam edebilir ve perikardın kalınlaşmasına neden olabilir. Bu durum, kalbinizin işlevini bozan kronik bir hastalığa dönüşebilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Eğer göğüs ağrısı, nefes darlığı, ateş veya çarpıntı gibi perikardit belirtileri yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir kardiyoloji uzmanına başvurmalısınız. Özellikle göğüs ağrısı, kalp krizi belirtileriyle karıştırılabileceğinden, acil tıbbi yardım almanız çok önemlidir.
Aşağıdaki durumlarda acil tıbbi değerlendirme gereklidir:
- Göğüs ağrınızın şiddeti artarsa, yayılırsa veya dinlenmekle geçmezse.
- Bayılma hissi veya ani nefes darlığı yaşarsanız.
- Yüksek ateşiniz ve göğüs ağrınız birlikteyse.
- Daha önce perikardit tanısı aldıysanız ve belirtileriniz geri dönerse veya kötüleşirse.
Kalp zarı iltihabı (Perikardit) hakkında sık sorulan sorular
Kalp zarı iltihabı tehlikeli mi?
Evet. Tedavi edilmezse kalp sıkışması (kardiyak tamponad) veya kalp fonksiyonlarında kalıcı bozulmaya yol açabilir.
Kalp zarı iltihabı kendiliğinden iyileşir mi?
Bazı hafif vakalar kendiliğinden düzelebilir ancak mutlaka hekim kontrolü gerekir.
Perikardit ne kadar sürede iyileşir?
Akut perikardit genellikle 1-3 hafta içinde düzelir. Ancak bazı vakalarda aylarca sürebilen kronik forma dönüşebilir.
Kalp zarı iltihabı kalp krizine benzer mi?
Göğüs ağrısı nedeniyle kalp krizi ile karışabilir. Ancak EKG bulguları ve ağrının pozisyona göre değişmesi ayırt edici olabilir.
Perikardit olduğumda spor yapabilir miyim?
Akut dönemde spor önerilmez. Tam iyileşme sağlandıktan sonra kontrollü şekilde başlanabilir.
Perikarditte istirahat gerekli midir?
Evet. Fiziksel efor, iltihabı ve ağrıyı artırabilir. İyileşme sürecinde yeterli istirahat önemlidir.
Beslenme perikarditi etkiler mi?
Direkt etkisi olmasa da, antiinflamatuar beslenme (sebze, meyve, sağlıklı yağlar) iyileşmeyi destekleyebilir. Tuz kısıtlaması sıvı birikimi olanlarda önemlidir.
Kalp zarı iltihabının belirtileri nelerdir?
En tipik belirti göğüs kemiği arkasında keskin, batıcı ağrıdır. Ağrı derin nefes almakla artar, öne eğilmekle azalabilir. Ateş, nefes darlığı ve çarpıntı da görülebilir.
Kalp zarı iltihabı nasıl geçer?
İltihabın nedenine göre ilaç tedavisi (antienflamatuvar, antibiyotik vb.) ve gerektiğinde girişimsel işlemler uygulanır.
Kalp zarı iltihabı bulaşıcı mıdır?
Viral veya bakteriyel nedenli ise, altta yatan enfeksiyon bulaşabilir. Ancak perikardit tek başına kişiden kişiye geçmez.
Tedavi edilmezse ne olur?
Kalp zarında kalınlaşma, yapışma ve kalp sıkışması gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
Referans: Pericarditis
