Aort Kapak Darlığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Aort kapak darlığı (aort stenozu), kalbinizin ana atardamarı olan aortun başlangıcındaki kapağın daralması ile ortaya çıkar. Kapak yaprakçıkları sertleşebilir, kireçlenebilir veya doğuştan yapısal sorunlar taşıyabilir. Bu durum, kalpten aorta ve oradan da vücudun geri kalanına kan akışını azaltır. Genellikle yaşa bağlı olarak gelişen bu hastalık, 65 yaş üstü nüfusun yaklaşık %3-5’ini etkiler ve ilerleyici bir nitelik taşır.

Aort darlığının tedavisi, darlığın ciddiyetine bağlıdır. Tedavi, kapağın onarılması veya değiştirilmesi için girişimsel ya da cerrahi müdahaleyi içerebilir. Tedavi edilmezse, ciddi aort kapak darlığı yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.

Aort Kapak Darlığı Nedir?

Aort kapak darlığı, kalbinizin sol alt odacığı olan sol ventrikül ile vücudunuzun ana atardamarı olan aort arasındaki kapağın tam olarak açılmaması durumudur. Normalde üç yaprakçıktan oluşan aort kapağı, her kalp atışınızda açılır ve kanın rahatça geçmesine izin verir. Ancak aort kapak darlığında, kalsiyum birikimi (kireçlenme) veya doğuştan gelen yapısal bozukluklar nedeniyle kapak yaprakçıkları sertleşir ve birbirine yapışır. Sonuç olarak, kanın vücuda geçişi kısıtlanır ve bu durum, zamanla kalp kasınızın kalınlaşmasına ve zayıflamasına yol açabilir.

Aort Kapak Darlığı Dereceleri Nelerdir?

Aort kapak darlığı, hastalığın ciddiyetini belirlemek ve tedavi kararlarını yönlendirmek için kapak alanı ve kapak üzerindeki basınç farkına (gradyent) göre derecelendirilir. Bu derecelendirme, genellikle ekokardiyografi (kalp ultrasonu) ile yapılan ölçümlere dayanır. Darlığın derecesini anlamak, hangi tedaviye ne zaman başlanacağını belirlemek için kritik öneme sahiptir.

Aort kapak darlığının dereceleri şu şekilde sınıflandırılır:

Hafif aort darlığı: Aort kapak alanı 1.5 cm²’den daha büyüktür ve kapak üzerindeki ortalama basınç farkı 25 mmHg’nin altındadır. Bu aşamada genellikle belirti olmaz ve sadece düzenli takip yeterlidir.

Orta dereceli aort darlığı: Aort kapak alanı 1.0 – 1.5 cm² arasındadır ve ortalama basınç farkı 25-40 mmHg civarındadır. Hastalar bu aşamada, özellikle eforla gelen hafif nefes darlığı veya yorgunluk gibi belirtiler yaşamaya başlayabilir.

İleri derece aort darlığı: Aort kapak alanı 1.0 cm²’nin altındadır ve ortalama basınç farkı 40 mmHg’den daha fazladır. Bu durum, kan akışının ciddi şekilde kısıtlandığını gösterir. Belirtiler belirginleşir, hatta istirahatte bile ortaya çıkabilir ve bu aşamada genellikle cerrahi veya girişimsel tedavi zorunlu hale gelir.

Aort Kapak Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Aort kapak darlığı, uzun bir süre belirti vermeyebilir. Hastalık ilerledikçe ve kapak darlığı ciddileştikçe, kalbinizin artan iş yükü nedeniyle belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Aort darlığında en sık görülen belirtiler göğüs ağrısı, nefes darlığı, çabuk yorulma ve bayılma ataklarıdır. Belirtiler başladığında hastalık çoğu zaman ciddi seviyededir.

Aort kapak darlığının başlıca belirtileri şunlardır:

• Fiziksel aktivite sırasında kalbinizin oksijen ihtiyacı artar. Daralmış aort kapağı nedeniyle bu ihtiyacın karşılanamaması, göğüste baskı veya sıkışma hissine neden olablir.
• Efor sırasında beyninize giden kan akışının yetersiz kalması, ani bilinç kaybına yol açabilir.
• Kalbinizin kanı pompalamak için zorlanması, akciğerlerde sıvı birikimine neden olabilir ve özellikle efor sırasında nefes darlığına yol açabilir.
• Kalbiniz, kan akışını artırmak için daha hızlı veya düzensiz atabilir.
• Vücudunuza giden kan akışının yetersiz olması, genel bir yorgunluk ve enerji eksikliği hissine neden olabilir.

Aort Kapak Darlığı Neden Olur?

Aort kapak darlığı, en sık ileri yaşta kireçlenmeye bağlı olarak ortaya çıkar. Bazı kişilerde doğuştan kapak yapısı farklı olabilir (örneğin biküspit kapak) ve bu durum genç yaşta bile darlığa yol açabilir. Çocuklukta geçirilen romatizmal ateş hastalığı da kapak hasarına yol açarak aort darlığına neden olabilir.

Aort kapak darlığına yol açan başlıca durumlar şunlardır:

• Yaşa Bağlı Kireçlenme, en yaygın nedendir. Yıllar içinde kapak yaprakçıklarında kalsiyum (kireç) birikimi, kapağın sertleşmesine ve daralmasına neden olur.
• Bazı insanlar üç yerine iki yaprakçıklı (biküspit) bir aort kapağıyla doğar. Bu durum, kapağın normalden daha erken yaşta sertleşmesine ve daralmasına yol açabilmektedir.
• Romatizmal kalp hastalığı genellikle çocuklukta geçirilen romatizmal ateş hastalığı sonrasında ortaya çıkan bir durumdur. Vücudun bağışıklık sistemi, kalp kapaklarına saldırarak hasara ve darlığa neden olabilir.

Aort Kapak Darlığı Tanısı Nasıl Konur?

Aort darlığı tanısı, genellikle fizik muayene sırasında kalpte üfürüm duyulmasıyla başlar. Kesin teşhis için ekokardiyografi (kalp ultrasonu) en önemli yöntemdir.

Aort darlığı tanısında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Fizik Muayene sırasında doktor, kalp seslerinizi dinleyerek darlığa özgü üfürüm sesini duyabilir.
• Ekokardiyografi (EKO), kalp ultrasonu olarak da bilinir. Bu test, kalbinizin hareketli görüntülerini oluşturur. Bu sayede, aort kapağının yapısı, darlığın derecesi ve kalbinizin pompalama gücü net bir şekilde değerlendirilir.
• Elektrokardiyografi (EKG), kalbinizin elektriksel aktivitesini kaydederek kalp kasında meydana gelen kalınlaşmayı (hipertrofi) gösterebilir.
• Akciğer Grafisi (Röntgen), kalp büyümesi veya akciğerlerde sıvı birikimi (ödem) gibi bulguları değerlendirmek için kullanılır.
• Efor Testi, belirtilerinizi tetikleyerek darlığın ciddiyetini ve kalbinizin stres altındaki tepkisini değerlendirir.

Aort Kapak Darlığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Aort kapak darlığı, belirtileriniz ortaya çıktığında ilaçlarla tedavi edilemez. Kesin ve kalıcı tedavisi, daralmış aort kapağının değiştirilmesi veya onarılmasıdır. En sık kullanılan tedavi yöntemleri cerrahi aort kapak değişimi ve kateterle aort kapak değişimi (TAVI/TAVR)‘dir.

Aort kapak darlığı tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır:

Cerrahi Aort Kapak Değişimi

Açık kalp ameliyatı ile eski ve daralmış aort kapağınız çıkarılır ve yerine mekanik veya biyolojik bir protez kapak takılır. Bu yöntem, genellikle daha genç ve ameliyat riskleri düşük olan hastalar için tercih edilir.

Kateterle Aort Kapak Değişimi (TAVI/TAVR)

Minimal invaziv bir yöntemdir. Genellikle kasık bölgesindeki bir atardamardan kateter yardımıyla yeni kapak kalbe ulaştırılır ve eski kapağın içine yerleştirilir. Bu yöntem, özellikle açık kalp ameliyatı riski yüksek olan yaşlı hastalar için ideal bir seçenektir.

Balon Valvüloplasti

Çok nadir durumlarda, bir balon ile daralmış kapak geçici olarak genişletilir. Bu yöntem, genellikle köprü görevi görür ve kalıcı bir çözüm sağlamaz.

İlaç Tedavisi

Semptomları hafifletir ancak darlığı ortadan kaldırmaz.

Aort Kapak Darlığında Nelere Dikkat Edilmeli?

Aort darlığı teşhisi konulduğunda, günlük yaşamınızda bazı noktalara dikkat etmeniz, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve riskleri azaltmak için çok önemlidir. Düzenli doktor takibi, belirtilerinizi dikkatle izlemeniz ve yaşam tarzınızda yapacağınız küçük değişiklikler, sağlığınızı korumanızda size yardımcı olur. En önemli nokta, doktorunuzun önerdiği kısıtlamalara kesinlikle uymanızdır.

Aort kapak darlığı olan hastaların dikkat etmesi gerekenler şunlardır:

• Göğüs ağrısı, nefes darlığı, bayılma veya yorgunluk gibi belirtilerinizin sıklığını ve şiddetini takip edin. Bu belirtilerde bir artış olursa hemen doktorunuza bildirin.
• Özellikle ciddi aort darlığı olan hastalar, kalbin iş yükünü artıracak ağır kaldırma, yoğun tempolu sporlar ve ani eforlardan kaçınmalıdır.
• Ateşli hastalıklarda dikkatli olun. Yüksek ateş, kalbinizin daha hızlı atmasına neden olarak belirtilerinizi tetikleyebilir.
• Doktorunuzun reçete etmediği hiçbir ilacı (özellikle tansiyon düşürücü veya ritim düzenleyici ilaçları) kullanmamalısınız.
• Ciddi aort darlığı olan kadınların hamilelik öncesinde mutlaka bir kardiyologla görüşmesi gerekir.

Aort Kapak Darlığı ve Beslenme

Aort darlığında beslenme, kalp sağlığını desteklemeye odaklanmalıdır. Tuz kısıtlaması, yeterli sebze-meyve tüketimi ve sağlıklı yağlar önemlidir. Öneriler arasında aşırı işlenmiş gıdalardan kaçınmak, balık ve lifli gıdaları artırmak bulunur.

• Fazla tuz, vücudunuzda sıvı birikimine neden olarak kalbinizin iş yükünü artırır.
• Doymuş yağ ve kolesterolü azaltın. Kolesterol, damar sertliği riskini artırır ve kalp sağlığınız için zararlıdır.
• Bol lifli gıdalar tüketin. Sebze, meyve, tam tahıllar ve baklagiller tüketmek, kolesterol seviyenizi kontrol etmenize yardımcı olur.

Aort Kapak Darlığı ve Egzersiz

Aort darlığı olan hastalar için düzenli egzersiz çok önemlidir ancak egzersiz tipi ve yoğunluğu darlığın derecesine göre belirlenmelidir. Yürüyüş, yoga veya yüzme gibi hafif egzersizler genellikle güvenlidir ve kalbinizin pompalama gücünü destekler. Ciddi darlığı olan hastaların ağır kaldırma, koşma gibi yoğun efor gerektiren sporlardan kaçınması gerekir. Egzersiz programına başlamadan önce mutlaka doktora danışın.

Aort Kapak Darlığı Riskleri Nelerdir?

Tedavi edilmeyen aort kapak darlığı, kalbinizin giderek zayıflamasına ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kalp yetmezliği, kalp ritim bozuklukları, inme ve ani kalp durması, hastalığın en önemli riskleridir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Eğer aort kapak darlığı belirtileri olan göğüs ağrısı, bayılma, nefes darlığı veya çabuk yorulma gibi şikayetler yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir kardiyoloji uzmanına başvurmalısınız. Erken teşhis, hastalığın seyrini tamamen değiştirebilir.

Aşağıdaki durumlarda acil tıbbi değerlendirme gereklidir:

• Aniden başlayan veya eforla gelen şiddetli göğüs ağrısı veya nefes darlığı yaşarsanız.
• Bilinç kaybı veya bayılma ataklarınız olursa.
• Daha önce aort kapak darlığı teşhisi konulmuşsa ve belirtileriniz kötüleşiyorsa.

Referans: Aortic Stenosis