Atriyal Fibrilasyon Nedir?
Atriyal fibrilasyon, kalbin en yaygın ritim bozukluklarından biridir ve kalbin üst odacıklarının (atriyumlar) düzensiz ve hızlı bir şekilde atmasıyla karakterizedir. Normal kalp atışında elektriksel sinyaller düzenli bir sırayla kalbin farklı bölümlerini uyarır, ancak atriyal fibrilasyonda bu sinyaller kaotik hale gelir. Kalbin üst odacıkları titrer gibi hareket eder ve kan pompalaması verimsiz olur.
Bu durum kalbin alt odacıklarının (ventriküller) da düzensiz atmasına neden olur, çünkü üstten gelen sinyaller karmaşıktır. Sonuç olarak kalp bazen çok hızlı, bazen normal hızda, bazen de yavaş atar. Bu düzensizlik vücudun ihtiyacı olan kan ve oksijen akışını olumsuz etkileyebilir.
Atriyal fibrilasyon kısaca “AF” olarak da adlandırılır ve yaşla birlikte görülme sıklığı artar. 65 yaş üzerindeki kişilerde daha sık karşılaşılır, ancak genç yaşlarda da görülebilir.
Atriyal Fibrilasyon Belirtileri
Atriyal fibrilasyonun belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişiler hiç belirti yaşamazken, bazıları çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk, göğüs ağrısı, baş dönmesi veya bayılma gibi şikayetler hissedebilir. Kalbin düzensiz ve hızlı atması sonucu egzersiz kapasitesinde azalma, uyku bozukluğu ve yaşam kalitesinde düşüş görülebilir. Bu belirtiler sürekli olmayıp zaman zaman ortaya çıkabilir.
Atriyal Fibrilasyon Türleri
Atriyal fibrilasyon farklı türlerde görülür ve bu sınıflandırma tedavi kararlarında önemlidir. Paroksismal atriyal fibrilasyon kendiliğinden başlar ve 7 gün içinde kendiliğinden düzelir. Bu tür genellikle dakikalar veya saatler sürer ve hastalar epizotlar arasında normal ritme sahip olur.
Persistan atriyal fibrilasyon 7 günden uzun sürer ve kendiliğinden düzelmez, müdahale gerektirir. Bu durumda kalp ritmi düzeltmek için ilaç veya elektriksel kardiyoversiyon gibi yöntemler kullanılabilir. Uzun süreli persistan atriyal fibrilasyon 12 aydan uzun süren türdür.
Permanent (kalıcı) atriyal fibrilasyonda ise kalp ritmini geri getirmek yerine kalp hızını kontrol etmeye ve kan pıhtısı oluşumunu önlemeye yönelik tedavi uygulanır. Her türün kendine özgü tedavi yaklaşımları vardır.
Atriyal Fibrilasyon Nedenleri
Atriyal fibrilasyonun en önemli nedenleri arasında yaşlanma, yüksek tansiyon ve çeşitli kalp hastalıkları yer alır. Kalp kapak hastalıkları, koroner arter hastalığı ve kalp yetmezliği gibi durumlar kalbin yapısını bozarak ritim bozukluğuna yol açabilir. Ayrıca tiroid hastalıkları, özellikle hipertiroidizm, ritmi etkileyebilir. Aşırı alkol tüketimi, obezite, uyku apnesi, stres ve sigara gibi yaşam tarzı faktörleri de atriyal fibrilasyon riskini artırır. Diyabet, böbrek ve akciğer hastalıkları gibi kronik sorunlar ile genetik yatkınlık da önemli rol oynar.
Atriyal Fibrilasyon Tanı Yöntemleri
Atriyal fibrilasyonun tanısı çoğunlukla elektrokardiyografi (EKG) ile konur; EKG kalbin elektriksel aktivitesini kaydederek düzensiz ritmi ortaya koyar. Ancak ritim bozukluğu her zaman sürekli olmayabilir. Bu nedenle, ritmin gün içinde değiştiği şüpheli durumlarda 24-48 saatlik Holter monitörü kullanılır. Daha uzun süreli gözlem gerekiyorsa event monitörü gibi cihazlarla takip yapılabilir. Ek olarak, kalbin yapısal sorunlarını değerlendirmek için ekokardiyografi yapılır. EKO testi ile kalp kapakları, odacık boyutları ve kasılma gücü gözlenir. Tiroid bozuklukları, elektrolit dengesizlikleri veya diğer sistemik nedenleri saptamak amacıyla kan testleri istenebilir.
Atriyal Fibrilasyon Riskleri
Atriyal fibrilasyonun en ciddi komplikasyonu inme riskinin artmasıdır. Düzensiz kalp atışı nedeniyle kanda pıhtı oluşabilir ve bu pıhtılar beyne giderek inmere neden olabilir. Bu risk yaş, cinsiyet, yüksek tansiyon, diyabet ve kalp hastalığı gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
Kalp yetmezliği gelişimi bir diğer önemli komplikasyondur. Uzun süreli düzensiz ritim kalbi yorar ve pompalamasını zayıflatır. Bu durum nefes darlığı, yorgunluk ve sıvı birikimi gibi semptomlara yol açar.
Bilişsel işlevlerde bozulma ve demans riski artabilir. Bu durum beyne giden kan akışının düzensizliği ve küçük pıhtılarla ilişkili olabilir. Yaşam kalitesinde genel düşüş, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik etkiler de görülebilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi çok önemlidir.
Atriyal Fibrilasyon Tedavi Seçenekleri
Atriyal fibrilasyon tedavisinin iki ana hedefi vardır. Bunlar, kalp ritmini kontrol etmek ve kan pıhtısı oluşumunu önlemektir. Ritim kontrolü için antiaritmik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar kalbin elektriksel sistemini düzenler ve normal ritmi korumaya yardımcı olur.
Hız kontrolü yaklaşımında normal ritmi geri getirmek yerine kalbin atış hızını kontrol altına almaya odaklanılır. Beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri ve digoksin gibi ilaçlar bu amaçla kullanılır.
Kardiyoversiyon elektriksel veya ilaçla yapılabilen bir yöntemdir. Elektriksel kardiyoversiyonda kontrollü elektrik şoku ile kalp normal ritme döndürülür. Kateter ablasyon, atriyal fibrilasyona neden olan bölgelerin yakılarak veya dondurularak tedavi edilmesi işlemidir.
Atriyal Fibrilasyonda LAA Kapatma
Kanama riski yüksek hastalarda kan sulandırıcı kullanımı zor olabilir. Bu durumda sol atriyal apendiks (LAA) kapatma işlemi düşünülebilir. Bu minimal invaziv işlemle pıhtı oluşumunun en sık görüldüğü bölge kapatılır ve inme riski azaltılır.
Atriyal Fibrilasyonda Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Atriyal fibrilasyon yönetiminde yaşam tarzı değişiklikleri çok önemlidir. Düzenli fiziksel aktivite kalp sağlığını destekler, ancak aşırı yoğun egzersizden kaçınılması gerekebilir. Orta yoğunlukta egzersiz çoğu hasta için faydalıdır ve kalp ritmini düzenlemeye yardımcı olur.
Sağlıklı beslenme önemlidir. Aşırı tuz, kafein ve alkol tüketiminden kaçınılması önerilir. Alkol atriyal fibrilasyon tetikleyicisi olabilir ve “holiday heart syndrome” denilen duruma neden olabilir. Kilo kontrolü sağlanması kalp üzerindeki yükü azaltır.
Stres yönetimi atriyal fibrilasyon kontrolünde kritiktir. Meditasyon, yoga, derin nefes alma teknikleri ve düzenli uyku stres seviyesini azaltır. Sigara kullanımının bırakılması hem kalp sağlığı hem de genel sağlık için hayati önemde. Uyku apnesi varsa tedavi edilmesi gerekir.
Referans: AFib
