Kalp krizi, kalbinize kan akışının aniden kesilmesiyle meydana gelen acil bir tıbbi durumdur. Kalbinizin motoru olan kalp kaslarına yeterli oksijen ve besin gitmediği için kas hücreleri zarar görmeye başlar. Bu durum, genellikle koroner arter adı verilen, kalbi besleyen atardamarlardan birinin, içinde oluşan bir pıhtı nedeniyle tıkanması sonucu ortaya çıkar. Kalp krizini anlamak, belirtilerini tanımak ve hızlıca harekete geçmek hayat kurtarıcı olabilir.
Kalp Krizi Nedir?
Kalp krizi, kalbi besleyen damarların (koroner arterlerin) aniden tıkanması sonucu kalp kasının bir bölümünün hasar görmesidir.
Vücudunuzun her organı gibi, kalbiniz de düzgün çalışmak için oksijen ve besin açısından zengin kana ihtiyaç duyar. Bu kan, koroner arterler aracılığıyla kalbe ulaşır. Yıllar içinde bu damarların iç duvarlarında yağ plakları birikebilir. Bazen bu plaklardan biri çatlayabilir ve üzerinde bir kan pıhtısı oluşabilir. Bu pıhtı, damarı tamamen tıkayarak kalp kasına giden kan akışını durdurur. Kan akışı ne kadar uzun süre durursa, kalp kasındaki hasar o kadar ciddi olur. Erken müdahale, bu hasarı en aza indirmek için hayati önem taşır.
Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?
En bilinen kalp krizi belirtisi göğüs ağrısıdır, ancak belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve her zaman ağrı şeklinde olmayabilir.
Kalp krizi belirtileri şunları içerebilir:
- Göğüste rahatsızlık: Göğsünüzün ortasında baskı, sıkışma, dolgunluk veya ağrı hissedebilirsiniz. Bu his birkaç dakikadan uzun sürebilir veya gelip gidebilir.
- Vücudun diğer bölgelerinde ağrı veya rahatsızlık: Ağrı, bir veya iki kolunuza, sırtınıza, boynunuza, çenenize veya midenize yayılabilir.
- Nefes darlığı: Göğüs rahatsızlığı ile birlikte veya tek başına nefes darlığı yaşayabilirsiniz.
- Soğuk terleme, mide bulantısı veya baş dönmesi: Kendinizi birdenbire soğuk terlemiş, mideniz bulanmış veya başınız dönüyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Kadınlarda Kalp Krizi Belirtileri
Kadınlarda kalp krizi belirtileri erkeklerinkinden farklı olabilir. Kadınlar daha az göğüs ağrısı yaşayabilir ve daha çok aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
- Sırtın üst kısmında veya omuzlarda ağrı
- Ani ve aşırı yorgunluk
- Uyku bozukluğu
- Göğüste ağrıdan çok, yanma hissi
Bu belirtiler genellikle göz ardı edilir ve tanı gecikebilir. Bu yüzden kadınların bu belirtilere karşı daha dikkatli olması önemlidir.
Kalp Krizi Neden Olur?
Kalp krizinin ana nedeni, koroner arterler duvarlarında kolesterol, kalsiyum ve iltihabi hücrelerin oluşturduğu plakların birikmesidir. Bu süreç, tıp dilinde ateroskleroz, halk arasında ise damar sertliği olarak adlandırılır. Bu plakların oluşumunu hızlandıran birçok risk faktörü bulunur.
- Yüksek tansiyon: Kan damarlarınıza sürekli yüksek basınç uygulaması, damar duvarlarında hasara yol açar.
- Yüksek kolesterol: Kötü kolesterol (LDL) seviyesinin yüksek olması, damarlarda plak birikimini artırır.
- Şeker hastalığı (diyabet): Yüksek kan şekeri, damarlara zarar verir.
- Sigara içmek: Sigara, damar duvarlarını direkt olarak tahrip eder ve kanın pıhtılaşma eğilimini artırır.
- Aile öyküsü: Ailenizde kalp hastalığı geçmişi varsa, riskiniz daha yüksek olabilir.
- Obezite ve hareketsiz yaşam tarzı: Fazla kilo ve düzenli egzersiz yapmamak, diğer risk faktörlerini (yüksek tansiyon, diyabet vb.) tetikleyebilir.
- Yaş: İlerleyen yaşla birlikte risk artar.
Kalp Krizi Anında Ne Yapmalıyız?
Kalp krizi belirtilerini tanımak ve hemen harekete geçmek en önemli adımdır.
- Hemen Yardım İsteyin: Siz veya yakınınız kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız, vakit kaybetmeden 112 Acil Servis’i arayın. Her saniye önemlidir.
- Dinlenin: Oturun veya uzanın ve dinlenin. Hareket etmek kalbinizin iş yükünü artırır.
- Aspirin Kullanımı: Eğer doktorunuz size önceden tavsiye ettiyse ve alerjiniz yoksa, bir tablet çiğnenebilir aspirin (300 mg) almanız faydalı olabilir. Aspirin, pıhtılaşmayı önleyerek damarın daha fazla tıkanmasını engelleyebilir. Ancak bu durumu 112’yi aradığınızda mutlaka belirtin.
- Araba Kullanmayın: Kendinizi hastaneye götürmeye çalışmayın. Acil servis ekipleri size gerekli müdahaleyi daha yoldayken yapabilir.
Kalp Krizi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kalp krizi, kalbi besleyen damarın acilen açılmasını gerektiren bir durumdur. Tedavinin ana hedefi, kalp kasına giden kan akışını en hızlı şekilde eski haline getirmektir.
- İlaç Tedavisi: İlk müdahale genellikle kanı sulandıran ve pıhtılaşmayı önleyen ilaçlarla yapılır. Bu ilaçlar, tıkanıklığı hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Balon ve Stent İşlemi (Anjiyografi): En sık uygulanan tedavi yöntemlerinden biridir. Bu işlem sırasında, bilek veya kasık damarından ince bir kateter (tüp) ilerletilerek kalbi besleyen tıkalı damara ulaşılır. Tıkanıklığın olduğu noktaya küçük bir balon yerleştirilir ve şişirilerek damar açılır. Sonrasında damarın açık kalması için stent adı verilen metal bir ağ takılır.
- Bypass Ameliyatı: Eğer birden fazla damar tıkalıysa veya damar yapısı balon ve stent işlemi için uygun değilse, açık kalp ameliyatı olan bypass ameliyatı gündeme gelebilir. Bu ameliyatta, vücudun başka bir bölgesinden alınan sağlıklı damarlar kullanılarak tıkalı damarın etrafından yeni bir yol oluşturulur ve kan akışı sağlanır.
Kalp Krizinden Korunmak Mümkün mü?
Evet, yaşam tarzınızda yapacağınız değişikliklerle kalp krizi riskinizi önemli ölçüde azaltabilirsiniz.
- Sağlıklı beslenme: Bol miktarda sebze, meyve, tam tahıl ve yağsız protein tüketin. Tuz, şeker ve doymuş yağdan kaçının.
- Düzenli egzersiz: Günde en az 30 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmaya çalışın. Yürüyüş, yüzme veya bisiklet sürme gibi aktiviteler idealdir.
- Sigarayı bırakın: Sigara içiyorsanız, bırakmak kalp sağlığınız için yapabileceğiniz en iyi şeydir.
- Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri takibi: Bu değerlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin ve doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
- Stres yönetimi: Stresi azaltacak yöntemler bulun, örneğin yoga, meditasyon veya hobiler.
Referans: Myocardial Infarction
