Stent, koroner arter hastalığı tedavisinde kullanılan, daralan veya tıkanan kalp damarlarını açık tutmayı sağlayan metal bir destek yapısıdır. Bu işlem genellikle anjiyografi sırasında tespit edilen kritik darlıklara uygulanır ve damarın balonla genişletilmesini takiben gerçekleştirilir. Stent uygulaması sayesinde, kalbe giden kan akışı hızlıca normale döner, göğüs ağrısı şikayetleri azalır ve hastaların kalp krizi geçirme riski önemli ölçüde düşer. Stent takıldıktan sonra dahi, damarın yeniden tıkanmasını önlemek için uzun süreli ilaç tedavisi büyük önem taşır.
Stent Nedir?
Stent, kalbinizi besleyen atardamarların (koroner arterlerin) içindeki darlıkları kalıcı olarak desteklemek ve açık tutmak için yerleştirilen, kafes şeklinde küçük bir metal tüptür. Bu darlıklar, damar duvarlarında kolesterol ve yağ birikimiyle oluşan plaklar nedeniyle oluşur ve bu sürece ateroskleroz deriz. Stent takma işlemi, bir balon anjiyoplastisi prosedürünün bir parçasıdır; biz önce balonu şişirerek plağı damar duvarına iteriz ve ardından balonu indirip stenti damar içinde kalıcı olarak konumlandırırız. Günümüzde kullandığımız çoğu stent, damarın tekrar daralmasını önlemek amacıyla ilaç salınımını sağlayan özel bir kaplamaya sahiptir.
Stent Ne Zaman ve Neden Takılır?
Stent takma kararı, hastanın yaşadığı semptomların ciddiyetine ve anjiyografi sırasında saptanan damar darlığının kritik düzeyine bağlı olarak alınır. Bu girişim, kalbin yeterli oksijeni alamadığı durumlarda hızlı ve etkili bir çözüm sunar. Stentin yeri ve tipi, hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir.
Stent takılmasının temel endikasyonları şunlardır:
- Akut Kalp Krizi: Kalp kasına giden ana damarın tamamen tıkanması durumunda, acilen stent takarak kan akışını geri getirmek ve kalp hasarını en aza indirmek.
- Şiddetli Stabil Anjina: Günlük yaşamı ciddi şekilde kısıtlayan, ilaç tedavisine rağmen kontrol edilemeyen göğüs ağrısı (anjina pektoris) varlığında.
- Kritik Darlık: Anjiyografi sırasında, kalbin önemli bir damarında kan akışını ciddi ölçüde kısıtlayan (%70 ve üzeri) darlıkların saptanması halinde, gelecekteki olayları önlemek amacıyla.
Stent Nasıl Takılır?
Stent takma işlemi, deneyimli bir kardiyolog tarafından kateter laboratuvarında gerçekleştirilir ve genel olarak 30 dakika ile 1 saat arasında sürer. Hastalar genellikle bilinci açık ancak sakinleştirilmiş durumda olurlar. İşlem, tıpkı anjiyoda olduğu gibi, genellikle kasık veya el bileği damarından girilerek yapılır.
Kullanılan Ekipman ve Yöntemler
İşlem, öncelikle bir kılavuz telin tıkanmış damar içerisinden geçirilmesiyle başlar. Ardından, bu tel üzerinden bir balon kateteri dar bölgeye ilerletilir. Balon Anjiyoplasti sırasında balon şişirilir ve plak sıkıştırılır. Stent, bu balonun üzerine yerleştirilmiştir; balon şiştiğinde stent de genişler ve damar duvarına sabitlenir. İşlem sonunda, damarın tamamen açık olduğunu teyit etmek için tekrar kontrast madde verilerek röntgen görüntüleri alınır.
İşlem Süresi
Stent takma prosedürünün süresi, sadece stent takılması mı yoksa önceden balonla genişletme yapılıp yapılmadığına bağlıdır. Standart bir stent takma işlemi, 30 ila 60 dakika civarında tamamlanır. Eğer aynı anda birden fazla damara müdahale gerekiyorsa, bu süre uzayabilir.
Stent Öncesi Hazırlık
Başarılı bir stent uygulaması için işlem öncesi hazırlık aşaması çok önemlidir ve bu süreçte hastanın bazı ilaçlarını ayarlaması gerekir.
İlaç ve Diyet Düzenlemeleri
Hekiminiz, işlem öncesinde kanın pıhtılaşma eğilimini azaltmak için kullandığınız bazı ilaçları (özellikle kan sulandırıcıları) belirli bir süre kesmenizi veya dozunu değiştirmenizi isteyebilir. Stent takılması, pıhtı oluşum riskini taşıdığı için bu ayarlamalar çok hassas yapılmalıdır. Ayrıca, işlemden önceki en az 6 saat boyunca katı gıda veya sıvı alımını durdurmanız beklenir.
Tetkikler
Stent takılmadan önce hastanın genel durumu ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir. Rutin kan testleri (kan sayımı, pıhtılaşma testleri) istenir. Kontrast madde kullanılacağı için böbrek fonksiyonlarını gösteren değerlerin uygun olması önemlidir. Güncel bir EKG kaydı da prosedür öncesinde zorunludur.
İşlem Sırasında Ne Olur?
Hasta laboratuvarda deneyimli bir ekip tarafından izlenir. Giriş yapılan bölge tamamen uyuşturulur, bu nedenle ağrı hissetmezsiniz. Kateterler kalbe ulaştığında, stent takılmadan önce damarın genişletilmesi sırasında hafif bir basınç hissedebilirsiniz. Stent yerleştirildikten sonra balon indirilir ve stent damara yerleşir; bu aşamada genellikle bir rahatsızlık hissedilmez.
Stent Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Stent takıldıktan sonra iyileşme süreci, damarın stent ile kabul görmesi ve yeniden daralmasının önlenmesi açısından en kritik dönemdir.
Taburculuk ve İyileşme
İşlem sonrası hastalar birkaç saat gözlem altında tutulur. Giriş yapılan uzvun (kol veya kasık) ilk birkaç saat boyunca tamamen hareketsiz tutulması istenir. Bu, giriş yerinde kanama ve morarma olmasını engeller. İşlem sonrası bol sıvı tüketimi, damar içine verilen kontrast maddenin böbrekler aracılığıyla atılmasına yardımcı olur.
Günlük Hayata Dönüş
Hafif tempoda günlük aktivitelere dönüş genellikle 1 ila 3 gün içinde başlar. Ancak, giriş yapılan damarın tam olarak iyileşmesi ve stent etrafındaki dokunun adaptasyonu için ağır fiziksel zorlanmalardan, ağır kaldırmaktan ve yoğun egzersizlerden en az 1 hafta süreyle uzak durulmalıdır.
Stent Riskleri ve Olası Komplikasyonlar
Stent takılması yüksek başarı oranına sahip olsa da, her girişim gibi riskler taşır. Bu riskler, özellikle stent içi pıhtı oluşumu ve yeni darlıklar üzerine yoğunlaşır.
- Stent İçi Pıhtı Oluşumu (Stent Trombozu): En ciddi risktir; kan sulandırıcıların düzenli kullanılmaması durumunda damarın aniden tıkanması ve kalp krizine yol açması.
- Tekrarlayan Darlık (Restenoz): Özellikle ilk nesil stentlerde görülürdü; ilaç salınımlı stentler ile bu risk önemli ölçüde azaltılmıştır.
- Girişim Bölgesi Komplikasyonları: Kanama, morarma, ağrı veya nadiren damar yaralanması.
Önemli Noktalar
- Stent, kalbi besleyen damardaki kan akışını kalıcı olarak sağlamak için yerleştirilen metal bir destektir.
- Kan sulandırıcı ilaçların (antiplatelet tedavi) düzenli kullanımı stent başarısının en önemli garantisidir.
- İşlem minimal invazivdir; hasta genellikle aynı gün veya ertesi gün taburcu olur.
Sık Sorulan Sorular
Stent takıldıktan sonra ne kadar süreyle kan sulandırıcı kullanacağım?
Bu süre, stent tipine, darlığın durumuna ve sizin ek rahatsızlıklarınıza göre değişir. Genellikle bu ilaçlar en az 6 ila 12 ay süreyle kullanılır; ancak aspirin gibi temel ilaçların ömür boyu kullanılması gerekebilir.
Stent takılan damar tıkanabilir mi?
Evet, tıkanabilir. Bu duruma stent trombozu denir ve genellikle ilaç tedavisinin aksatılması sonucu oluşur. Bu nedenle ilaçlara ara vermemek hayati önem taşır.
Stent takılırken ağrı hisseder miyim?
Hayır. İşlem sırasında damarlar sinir uçlarından yoksun olduğu için ağrı olmaz. Sadece giriş bölgesine lokal anestezi yapılır.
Stent takıldıktan sonra kalp krizi riski tamamen ortadan kalkar mı?
Stent takılması, işlem yapılan damardaki riski ortadan kaldırır. Ancak diğer damarlarınızda yeni darlıklar oluşabilir. Bu nedenle risk faktörlerini kontrol altında tutmanız (beslenme, egzersiz, sigarayı bırakma) kritik öneme sahiptir.
Stentin bir ömrü var mıdır?
Stentler kalıcıdır ve vücutta bir ömrü yoktur. Ancak, damar içinde yara iyileşmesi sürecine bağlı olarak stent içinde veya kenarında tekrar daralma (restenoz) riski mevcuttur. İlaç salınımlı stentler bu riski önemli ölçüde azaltır.
Stent takıldıktan sonra ne zaman işe dönebilirim?
Bu, yaptığınız işin fiziksel yoğunluğuna bağlıdır. Genellikle stent takılmasından birkaç gün sonra masa başı işlere dönülebilir, ancak ağır fiziksel işler için doktorunuzun onayını beklemeniz gerekir.
İstanbul Stent Tedavisi
Koroner damar tıkanıklıkları zamanında fark edilmediğinde kalp kriziyle sonuçlanabilir. Prof. Dr. Olcay Özveren, stent tedavisinde güncel yöntemleri uygulayarak kalp damarlarınızdaki daralmayı güvenle açar. Hangi tür stentin sizin için en uygun olduğunu detaylı muayene ve anjiyografi sonuçlarına göre belirler. Stent sonrası takip süreci de titizlikle planlanır. Randevu alarak stent tedavisi hakkında sorularınıza yanıt bulabilir ve kalp sağlığınız için emin adımlar atabilirsiniz.
Referanslar
https://www.acc.org/About-ACC/Press-Releases/2021/04/09/17/42/Coronary-Artery-Disease-Treatment
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCULATIONAHA.120.046835
