Stent Nedir? Stent Neden ve Nasıl Takılır?

Stent kalp damarlarınızda tıkanıklığı açan ve damarı açık tutan metal ağ yapısındaki tıbbi bir cihazdır. Koroner arter hastalığında daralmış veya tıkanmış damarların tedavisinde kullanılır ve minimal invaziv bir yöntemle yerleştirilir. Stent takma işlemi genellikle acil durumlar dışında planlı olarak yapılır ve aynı gün eve dönmenize olanak sağlar.

Stent Nedir?

Stent, metal tellerden yapılmış ağ şeklinde bir tüptür ve kalp damarlarınızın içine yerleştirilerek damarı açık tutar. Kateter yardımıyla daralma bölgesine ulaştırılır ve balon ile şişirilerek damar duvarına yerleştirilir. Yerleştirildikten sonra damarınızla bütünleşir ve kalıcı olarak kalır.

Stent vücudunuz tarafından kabul edilen özel metallerden yapılır. Çoğunlukla kobalt krom, paslanmaz çelik veya platin içeren alaşımlar kullanılır. Bu materyaller biouyumlu olup alerjik reaksiyon riski çok düşüktür.

Modern stentler çok ince metal tellerden örgülüdür ve damar duvarına mükemmel uyum sağlar. Çapları 2-5 milimetre, uzunlukları ise 8-40 milimetre arasında değişir. Size en uygun stent damarınızın boyutuna ve daralmanın uzunluğuna göre seçilir.

Stent yerleştirildikten sonra üzerine doku büyür ve damarınızın doğal bir parçası haline gelir. Bu süreç yaklaşık 3-6 ay sürer ve bu dönemde özel ilaç kullanımı gerekir.

Stent Neden Takılır?

Stent takılması gereken durumlar arasında kritik damar daralmaları, kalp krizi, kararlı angina ve bypass cerrahisine uygun olmayan hastalar bulunur. Koroner arter hastalığında %70’in üzerindeki daralmalarda, akut koroner sendromlarda ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen angina durumlarında stent önerilir. Risk-fayda değerlendirmesi yapılarak her hasta için bireysel karar verilir.

• Akut kalp krizi durumunda acil stent takılması hayat kurtarıcıdır. Damar tamamen tıkandığında kalp kasınız ölmeye başlar ve hızla müdahale edilmelidir. Bu durumda primer anjiyoplasti ile stent takılır.
• Kritik damar daralmaları kan akımını ciddi şekilde azaltıyorsa stent gerekir. %70’in üzerindeki daralmalarda kalp krizi riski yüksektir ve stent ile damar açılır.
• Kararlı angina ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa veya yaşam kalitenizi çok etkiliyorsa stent düşünülür. Günlük aktivitelerinizi kısıtlayan göğüs ağrısı varlığında stent faydalıdır.
• Çok damar hastalığı varsa stent takılarak semptomlarınız önemli ölçüde iyileşebilir. Bypass ameliyatına alternatif olarak birden fazla damara stent takılabilir.
• Sol ana koroner arter daralması hayati önem taşır ve genellikle stent ile tedavi edilir. Bu damar kalbinizin büyük bölümünü besler.
• Göğüs ağrısı nedeniyle sık sık hastaneye yatıyorsanız stent ile bu tekrarlayan durumlar önlenebilir.
• Fiziksel aktivitelerinizde ciddi kısıtlama yaşıyorsanız stent yaşam kalitenizi önemli ölçüde artırabilir.

Stent Nasıl Takılır?

Stent takma işlemi anjiyoplasti adı verilen minimal invaziv bir yöntemle yapılır. Kasık veya bilek arterinden ince bir kateter kalp damarlarınıza kadar ilerletilir. Kontrol maddesi verilerek daralma bölgesi görüntülenir ve balon ile stent yerleştirilir. İşlem lokal anestezi altında yapılır ve genellikle 30-60 dakika sürer.

İşlem öncesi hazırlık sırasında kan sulandırıcı ilaç verilir ve işlem bölgesi steril şekilde hazırlanır. Lokal anestezi uygulanır ve hiçbir ağrı hissetmezsiniz. İşlem sırasında sürekli kalp ritiminiz ve tansiyonunuz izlenir. Herhangi bir sorun yaşamazsınız ve işlem boyunca doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Stent Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Stent çeşitleri materyaline ve özelliklerine göre çıplak metal stentler, ilaç salıcı stentler ve biyolojik olarak çözülebilir stentler olarak sınıflandırılır. İlaç salıcı stentler en yaygın kullanılan tür olup tekrar daralma riskini minimum seviyeye indirir. Her stent türünün kendine özgü avantajları ve kullanım alanları bulunur. Doktorunuz durumunuza en uygun stent tipini seçer.

Çıplak Metal Stentler (BMS)

Çıplak metal stentler sadece metalden yapılmış olup üzerinde ilaç bulunmaz. İlk geliştirilen stent türüdür ve hala belirli durumlarda kullanılır.

Avantajları arasında düşük maliyet, kısa süreli kan sulandırıcı kullanımı ve kanama riski yüksek hastalarda tercih edilmesi bulunur. Dezavantajı ise %20-30 oranında tekrar daralma riskidir.

İlaç Salıcı Stentler (DES)

İlaç salıcı stentler üzerinde hücre büyümesini engelleyen ilaç bulunan stentlerdir. Bu ilaç yavaş yavaş salınarak tekrar daralma riskini %5’in altına indirir. Bu stentler en yaygın kullanılan tip olup çoğu hastada tercih edilir. Uzun süreli kan sulandırıcı kullanımı gerektirir.

Biyolojik Olarak Çözülebilir Stentler

Çözülebilir stentler 2-3 yıl içinde vücut tarafından emilir ve damarınızda kalıcı yabancı madde bırakmaz. Henüz araştırma aşamasında olup sınırlı kullanımı vardır. Teorik olarak uzun vadede daha güvenli olabilir ancak henüz uzun dönem sonuçları net değildir.

Özel Durumlar İçin Stentler

Kırılmalı stentler çok kıvrımlı damarlarda kullanım için tasarlanmıştır. Büyük çaplı stentler ana koroner arterlerde, uzun stentler yaygın daralmalarda kullanılır. Karbon kaplı stentler tromboz riskini azaltmak için geliştirilmiştir.

Stent Ameliyatı Sonrası Bakım Nasıl Yapılır?

Stent sonrası bakım düzenli ilaç kullanımı, yara yerinin korunması ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir. İlk 24 saat içinde ağır aktivitelerden kaçınmanız, bol sıvı almanız ve ilaçlarınızı düzenli kullanmanız önemlidir. Giriş yerinde kanama kontrolü yapılmalı ve enfeksiyon belirtileri takip edilmelidir. Düzenli doktor kontrolleri ve kalp dostu yaşam tarzı uzun vadeli başarıyı artırır.

• İlk 24 saat kritik önemdedir. Giriş yerini sıkı tutun ve kanama olup olmadığını kontrol edin. Kasık girişi yaptıysanız 4-6 saat yatış, bilek girişi yaptıysanız 2 saat gözlem yeterlidir.
• Ağır aktivitelerden kaçınma ilk 1 hafta önemlidir. 5 kilodan fazla ağırlık kaldırmayın, ani hareketler yapmayın ve yorucu egzersizlerden uzak durun.
• Yara yeri bakımı günlük yapılmalıdır. Giriş yerini temiz ve kuru tutun. İlk 48 saat banyo yapmayın, duş alabilirsiniz. Kızarıklık, şişlik veya akıntı varsa doktora başvurun.
• Bol sıvı alımı kontrast maddeyi vücudunuzdan atmak için önemlidir. Günde 2-3 litre su içmeye çalışın. Böbrek sorununuz yoksa bu miktarı aşabilirsiniz.
• İlaç uyumu hayati önemdedir. Kan sulandırıcı ilaçlarınızı doktor tavsiyesi olmadan kesmeyın. Eksik doz almak stent trombozuna neden olabilir.
• Aktivite artışı kademeli olmalıdır. İlk hafta hafif yürüyüş, ikinci hafta günlük aktiviteler, üçüncü haftadan itibaren normale dönüş yapabilirsiniz.
• Beslenme düzeni kalp dostu olmalıdır. Tuz ve yağı azaltın, bol meyve sebze tüketin. İlk günlerde mide rahatsızlığı yaşayabilirsiniz.
• Enfeksiyon önleme için vücut sıcaklığınızı takip edin. Ateş, titreme veya genel durum bozukluğu varsa doktora başvurun.

Stent Takılmasının Riskleri Nelerdir?

Stent takılması riskleri arasında kanama, enfeksiyon, damar hasarı ve stent trombozu bulunur. İşlem sırasında kalp krizi, inme ve böbrek fonksiyon bozukluğu nadir görülen komplikasyonlardır. Kontrast maddesi alerjisi ve radyasyon maruziyeti diğer risklerdir. Bu risklerin çoğu geçici olup ciddi komplikasyon oranı %1’in altındadır. Deneyimli merkezlerde risk çok düşüktür.

Stent Ömrü Ne Kadardır ve Tekrar Daralma Olur mu?

Stent ömrü ilaç salıcı stentlerde çok uzun olup 10-15 yıl normal fonksiyon gösterir. Tekrar daralma riski modern stentlerde %5’in altında olup çoğunlukla ilk 6-12 ay içinde görülür. Risk faktörlerinin kontrolü, düzenli ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleri stent ömrünü uzatır. Kontrol anjiyografileri gerektiğinde yapılır.

• Modern stent ömrü çok uzundur. İlaç salıcı stentler 15-20 yıl veya daha uzun süre fonksiyonel kalabilir. Stent materyali bozulmaz ve damarınızla bütünleşir.
• Tekrar daralma süreci çoğunlukla ilk 6 ay içinde başlar. Stent içinde hücre büyümesi olur ve damar çapı azalır. İlaç salıcı stentler bu süreci önemli ölçüde engeller.
• Risk faktörleri kontrol edilmediğinde tekrar daralma riski artar. Diyabet, böbrek yetmezliği, küçük damar çapı ve uzun stentler risk artışına neden olur.
• Takip programı belirtilerinize göre düzenlenir. Belirti yaşamayan hastalarda rutin kontrol anjiyografi gerekmez. Semptom varsa efor testi veya anjiyografi yapılabilir.
• Önleyici tedbirler önemlidir. Düzenli ilaç kullanımı, sigara bırakma, diyabet kontrolü, kolesterol yönetimi ve düzenli egzersiz ömrü uzatır.

Stent ve İlaç Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Stent sonrası ilaç kullanımı ikili antiplatelet tedavi, statin ve diğer koruyucu ilaçları içerir. Aspirin yaşam boyu, klopidogrel 6-12 ay kullanılır. İlaç kesme kararı mutlaka doktorunuzla alınmalıdır çünkü erken kesim stent trombozuna neden olabilir. Diş çekimi, ameliyat gibi işlemler öncesi ilaç düzenlemesi gerekebilir. Mide koruyucu ilaçlar kanama riskini azaltır.

• Aspirin yaşam boyu kullanılması gereken temel ilaçtır. Genellikle günde 100 mg dozunda verilir. Mide koruyucu ile birlikte kullanılması önerilir.
• Klopidogrel ikinci antiplatelet ilaç olup 6-12 ay kullanılır. Stent tipine ve risk faktörlerinize göre süre değişebilir. Kesinlikle doktor onayı olmadan kesmeyın.
• Prasugrel veya Tikagrelor yüksek riskli hastalarda klopidogrel alternatifi olarak kullanılabilir. Daha güçlü etki gösterir ancak kanama riski daha yüksektir.
• Statin grubu ilaçlar kolesterol düşürücü ve anti-inflamatuar etki gösterir. Stent sonrası kalp koruma için yaşam boyu kullanılır.
• ACE inhibitörleri veya ARB’ler kalp koruyucu etkisiyle uzun dönem kullanılır. Tansiyon kontrolü ve kalp fonksiyonları için faydalıdır.
• Beta blokerler kalp krizi sonrası koruma sağlar ve kalp hızını kontrol eder. Astım sorununuz varsa doktorunuza belirtin.
• Mide koruyucu ilaçlar antiplatelet ilaçların mide yan etkilerini önler. Özellikle mide sorunu öyküsü varsa kullanılır.
• İlaç kesim süreçleri dikkatli planlanmalıdır. Ameliyat öncesi 5-7 gün klopidogreli kesebilirsiniz ancak aspirin devam eder. Diş çekimi için genellikle kesim gerekmez.
• Yan etki takibi düzenli yapılmalıdır. Kolay morarma, uzun süren kanama, mide ağrısı varsa doktora başvurun.

Stent Sonrası Yaşam Kalitesi Nasıldır?

Stent sonrası yaşam kalitesi çoğu hastada belirgin şekilde iyileşir. Göğüs ağrıları azalır veya tamamen geçer, fiziksel kapasite artar ve günlük aktiviteler kolaylaşır. İş hayatına dönüş genellikle 1-2 hafta içinde mümkün olur. Seyahat, spor ve cinsel aktivite doktor onayı ile normale döner. Düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleri ile uzun vadeli başarı yüksektir.

• Fiziksel aktivite kademeli olarak artırılır. İlk hafta hafif yürüyüş, ikinci hafta günlük işler, 4-6 hafta sonra spor aktiviteleri yapabilirsiniz. Kardiyak rehabilitasyon programları faydalıdır.
• İş hayatına dönüş çoğunlukla 1-2 hafta içinde mümkündür. Masabaşı işlerde daha erken, fiziksel iş yapıyorsanız 2-4 hafta bekleyebilirsiniz.
• Seyahat kısıtlaması yoktur ancak uzun uçuşlarda bacak egzersizleri yapın ve bol sıvı alın. İlaçlarınızı yanınızda taşıyın ve doktor raporlarınızı bulundurun.
• Cinsel aktivite 1-2 hafta sonra güvenle yapılabilir. Nitrat içeren ilaç kullananlar hekime danışmalıdır.
• Spor aktiviteleri 4-6 hafta sonra başlayabilir. Rekabetçi sporlar için daha uzun süre beklemek gerekebilir. Efor testi sonrasında kararlaştırılır.
• Beslenme düzeni kalp dostu diyetle devam etmelidir. Akdeniz tipi beslenme, az tuz, bol meyve sebze önerilir.
• Stres yönetimi önemlidir çünkü stres kalp sağlığını olumsuz etkiler. Meditasyon, nefes egzersizleri, hobi aktiviteleri faydalıdır.
• Düzenli kontroller 1, 3, 6 ve 12. aylarda yapılır. Sonrasında yılda bir kez kontrol yeterlidir. EKG, ekokardiyografi ve gerekirse efor testi yapılır.
• Acil durumlar için hazırlıklı olun. Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya bayılma durumunda 112’yi arayın. İlaç listesini yanınızda taşıyın.
• Yaşam beklentisi uygun tedavi ile normal popülasyonla benzerdir. Risk faktörü kontrolü ve düzenli takip ile uzun yaşam mümkündür.

İstanbul Stent Tedavisi

Koroner damar tıkanıklıkları zamanında fark edilmediğinde kalp kriziyle sonuçlanabilir. Prof. Dr. Olcay Özveren, stent tedavisinde güncel yöntemleri uygulayarak kalp damarlarınızdaki daralmayı güvenle açar. Hangi tür stentin sizin için en uygun olduğunu detaylı muayene ve anjiyografi sonuçlarına göre belirler. Stent sonrası takip süreci de titizlikle planlanır. Randevu alarak stent tedavisi hakkında sorularınıza yanıt bulabilir ve kalp sağlığınız için emin adımlar atabilirsiniz.

Referans: Coronary Stents